Loi de Tégée

sur l'adjudication des travaux publics
(Tégée - 4e s. av. JC - alphabet commun)


Éd. :

IG V 2, 6.
SGDI  1222 - Michel 585.
Hoffmann I, no 30 - Schwytzer 656 - Buck 18 - Solmsen4 no 4.


Face A, col. I : quelques traces de lettres sur 11 lignes.
col. II

(I) περι τ̣ε̣[— — — — — — — — — — — — — —]φι∙λ̣ο (vac.?)
εἰκ ἄν τι γίνητοι τοῖς ἐργώναις τοῖς ἰν τοῖ αὐτοῖ
ἔργοι, ὅσα περὶ τὸ ἔργον.      (II) ἀπυέσθω δὲ ὁ ἀδικημένος
4 τὸν ἀδικέντα ἰν ἁμέραις τρισὶ ἀπὺ τᾶι ἂν τὸ ἀδί-
κημα γένητοι, ὕστερον δὲ μή, καὶ ὅ,τι ἂγ κ[ρ]ίνωνσι
οἱ ἐσδοτῆρες, κύριον ἔστω.    (III) εἰ δὲ πόλεμος δια- 
κωλύσει τι τῶν ἔργων τῶν ἐσδοθέντων ἢ̣ τῶν
8 ἠργασμένων τι φθέραι, οἱ τριακάσιοι διαγν̣όντω
τι δεῖ γίνεσθαι· οἱ δὲ στραταγοὶ πόσοδομ ποέντω,
εἰκ ἂν δέατοί σφεις πόλεμος ἦναι ὁ κωλύω̣ν ἢ ἐ-
φθορκὼς τὰ ἔργα, λαφυροπωλίου ἐόντος κ̣ατὺ τᾶς
12 πόλιος· εἰ δέ τι ἐργωνήσας μὴ ἰγκεχηρήκοι τοῖς
ἔργοις, ὁ δὲ πόλεμος διακωλύοι, ἀπυδόας τ̣ὸ ἀργύριον,
τὸ ἂν λελαβηκὼς τυγχάνη, ἀφεώσθω τῶ ἔργω,
εἰκ ἂν κελεύωνσι οἱ ἐσδοτῆρες· εἰ δ' ἄ[ν] τις ἐπι-
16 συνίστατοι ταῖς ἐσδόσεσι τῶν ἔργων ἢ̣ λυμαίνη-
τοι κατ' εἰ δέ τινα τρόπον φθήρων, ζαμιόντω
οἱ ἐσδοτῆρες, ὅσαι ἂν δέατοί σφεις ζα̣μίαι, καὶ
ἀγκαρυσ̣[σόν]τ̣ω̣ ἰ̣ν̣ ἐπίκρισιν καὶ ἰναγόντω
20 ἰν δικαστήριον τὸ γινόμενον τοῖ πλήθει τᾶς
ζαμίαυ.       (IV) μὴ ἐξέστω δὲ μηδὲ κοινᾶνας γενέσθαι
πλέον ἢ δύο ἐπὶ μηδεν̣ὶ τῶν ἔργων· εἰ δὲ μή, ὀ̣φλέτω
ἕκαστος πεντήκοντα δαρχμάς, ἐπελασ̣άσθων
24 δὲ οἱ ἁλιασταί, ἰμφαίνεν δὲ τὸμ βολόμενον ἐ̣πὶ τοῖ
ἡμίσσοι τᾶς ζαμίαυ, κὰ τὰ αὐτὰ δὲ καὶ εἰκ ἄν̣ τ̣ις
πλέον ἢ δύο ἔργα ἔχη τῶν ἱερῶν ἢ τῶν δαμ[ο]σίων
κατ' εἰ δέ τινα τρόπον, ὅ,τινι ἂμ μὴ οἱ ἁλιαστα[ὶ]
28 παρετάξωνσι ὁμοθυμαδὸν πάντες, ζαμιώ[σ]θ̣ω
καθ' ἕκαστον τῶν πλεόνων ἔργων κατὺ μῆνα̣
πεντήκοντα δαρχμαῖς, μέστ' ἂν ἐ̣πισ[χῆ πάντα]
τὰ ἔργα τὰ πλέονα. (V) εἰ δ̣' ἄν τις̣ [ἐσδ]ικῆτοι τῶν
32 περὶ τὰ ἔργα σ∙∙∙7∙∙∙∙∙ κατ' εἰ δέ τι, μὴ
∙∙∙∙ε̣κ̣∙∙∙∙∙11∙∙∙∙υ· εἰ δὲ μή, μή οἱ ἔστω ἴνδικον
μηδέποθι ἀλλ' ἢ ἰν Τεγέαι· εἰ δ' ἂν ἰνδικάζητοι,
ἀπυτεισάτω τὸ χρέος δ̣ιπλάσιον, τὸ ἂν δικάζητοι.
36 ἔστω δὲ καὶ τωνὶ τῶ ἐπιζαμίω ὁ αὐτὸς ἴγγυος ὅπερ
καὶ τῶ ἔργω ἦς ἰν ἔστεισιν.   (VI) εἰ δ' ἄν τις ἐργωνήσας
ἔργον τι ποσκατυβλάψη τι ἄλλυ τῶν̣ ὑπαρχόντων
ἔργων εἴτε ἱερὸν εἴτε δαμόσιον εἴτε ἴδιον
40 πὰρ τὰν σύγγραφον τᾶς ἐσδοκαῦ, ἀπυκαθιστάτω
τὸ κατυ̣βλαφθὲν τοῖς ἰδίοις ἀναλώμασιν μὴ ἧσσον
ἢ ὑπᾶρχε ἰν τοῖ χρόνοι τᾶς ἐργωνίαυ·     (VII) εἰ δ' ἂμ μὴ
κατυστάση, τὰ ἐπιζάμια ἀπυτειέτω, κατάπερ
44 ἐπὶ τοῖς ἄλλοις ἔργοις τοῖς ὑπεραμέ̣ροις τέτακ̣τοι.
(VIII) εἰ δ' ἄν τις τῶν ἐργωνᾶν ἢ τῶν ἐργαζ̣ομένων
ἐπηρε̣ιάζεν δέατοι ἰν τὰ ἔργα ἢ ἀπειθῆναι τοῖς̣
ἐπιμελομένοις ἢ κατυφρονῆναι τῶν ἐπιζαμίων
48 τῶν τεταγμένων, κύριοι ἐόντω οἱ ἐσδοτῆρες
τὸμ μὲν ἐργάταν ἐσδέλλοντες ἐς τοῖ ἔργοι,
τὸν δὲ ἐργώναν ζαμιόντες ἰν ἐπίκρισιγ, κατάπερ
τὸς ἐπισυνισταμένος ταῖς ἐσδοκαῖς γέγραπ̣τ̣ο̣[ι]·
52 ὅ,τι δ' ἂν ἐσδοθῆ ἔργον εἴτε ἱερὸν εἴτε δαμόσι[ον],
ὑπάρχεν τὰγ κοινὰν σύγγραφο̣ν̣ ταν[ν]ὶ κυρί[αν]
π̣ὸς τᾶ̣ι̣ ἐ̣πὲς τοῖ ἔργοι γεγραμμ[έναι σ]υ̣γγράφ[οι].
[— — — — — — — — — — — — — — — —]Ι̣Ε̣∙∙Τ̣Ι̣Ι̣Ι̣ τυ[—]
56 [— — — — — — — — — — —]τον Ἀριστοκλέος τῶ
[— — — — — — — — —][] Πλ̣α̣τίαυ [] Χ
[— — — — — — — — —]ταῦ Σακλείδαυ̣  Στασίαυ̣
[— — — — — — — —]ΧΧ  ἐφ' ἱερῖ Σαϊτίοι· ταμίαι στρα-
60 [ταγῶν τῶν περὶ —]εξίας Θρασυ[κ]λῆς Ἐπιτέλης
[— ἀπέδωκαν τᾶι ἐ]π̣ιετείαι τᾶι ἐφ' ἱερῖ Λίσωνι τοῖσδε
[ἔπαθλα· — — — —]έωνος ? [Ἀσ]τυκλέος
[— — — — — — —] παίδων Τ Ἱ̣ε̣ροκλέος 
64 [— — — — — — —]? Λεοντία[υ] []
[— — — — — — —] Ἀ̣ριστοδάμω  Λεοντίχω
[— — — — — — — —]α̣υ Χ Ἀ̣ριστοκλέος
[— — — — — — — —]νος [∙] Κλέωνος ?
68 [— — — — — — — Ἀ]ρισταίω ? Ἀγαθοκλέος
[— — — — — — — —]άμω̣ ΤΤΤ  Ἁγέαυ []
[— — — — ταμίαι στρ]αταγῶν τῶν περὶ Γοργιά̣δα̣[ν]
[— — ὁ δεῖνα, — —]ίμων, Εὐρυβιάδας ἀπέδωκ[αν]
72 [τᾶι ἐπιετείαι τᾶι ἐ]φ' ἱερῖ Σαϊτίοι τοῖσδε ἔπαθλ{Ο}α·
[— — — — — — —]?ΤΧΧ Μεγακλῖ  Γοργύθοι
[— — — — — — — — τ]αῦ Κλεοστράτοι   Τιμ-
[— — — — — — — — —]ιδάμοι  Ἀντιβόλοι ?
76 [— — — — — — — —]Ι̣Ι̣νίο̣ι̣(?) ? Προξένωι 
[— — — — — — — — — — — —]λλαι ? 
[— — — — — — —] Πολυκρέτι ΤΤΤ
[— — — — — — —] ὀγδόαυ· Ἀρισταίωι  Τιμι-
80 [— — — — —]υμέδοντι ?  Μαντία̣ι ?
[— — — — — — —]Ι̣ΕΙ̣ΩΤΑΙ̣∙ [Ὀ]ν̣ασίμω
[— — — — — — — — — — —] ἀπέδωκαν σ̣ι̣·  Εὐφάης vac.
[— — — — — — —]μω ἐπ' Ἀθαναίαν ἑβ̣<δ>ό̣μ̣αυ· Ι̣Ι̣Ι̣ΑΣ̣Τ̣Ι̣
84 [— — — — — — —]ΧΧ Κλεαινέτω []Τ Πεδιο-
[— — — — —]?Τ? Ἀγαθ̣οκ̣λέ[ο]ς  Πλα[τίαυ]
[— — — — — —] Γοργίλω  δευτέρα[υ]·
[— — — — Πλ]ειστέαυ  Μα̣ρ[— — — — — — —]
haec pars defracta est
88 κλῆς [․․] Καλλίας Ε[— — — — — — — — — — — — —]
φυλᾶι [τᾶ]ι ἐπ’ Ἀθαναίαν Ε[— — — — — — — — — —]
․Ι̣ Ἀμφ[․․ π]ρώταυ· Λύωνι  Πο․․․c.11․․․․? ἈθΙ̣
λωι ․․Τ Δαμοφάωνος Τ Τελέ̣σ̣[τ]α̣υ̣ τ̣ῶ Τελέσταυ 
92  Τελέσταυ  Τελέσταυ  Λυσικλῆς Δύωνος Γ̣[—]
 Θίβ̣ρωνος Βραχύλλω  Τελέσταυ  δευτέραυ· Ἀριvac.-
στείαι  ἀπὺ τοῖ Σαΐσκ̣ω ὅσω ποσεδεόμεθα  [Π]όλλιδος 〚— — — — — —
96 <ἱ>ερὴς Ἄ[σ]τυλλος· τῶ ταλάντω τῶ ἁ πόλις ἀπυδίει,
ἀπυδώσονσι τῶ ἔτεος τῶ ἐπὶ Δαμοστράτοι <τοῖ>
π̣ὲ [τὸ δι]καστήριον ταμίαι· Εὔδαμος Τιμοκρέτεος
[ὅσω ποσε]δεόμεθα τῶ ἐς τοῖ ἔτι τοῖ ἐπὶ Δαμοστρά-
100 [τοι, ἀπυδ]ώσονσι δὲ ἐφ’ ἱερῖ Ἀστύλλοι τοῖσδε
[— — — — — αὐ]τῶν· τ̣ρ̣ί̣ταυ· Νικαρέταυ  ?
[— — — — — —] ΤΧΧ? Παντοκλέος 
[— — —]κλέος ?ΤΤΤ? Τιλείαυ ․․․ ??[?]? Α̣
104 [— — — — —]τοκράτεος  τετόρταυ ἐπ’ Αἰνίαι·
[— — — — —] Αἰσ[χ]ρ[ί]ωνος + [Ἀρισ]τ̣[ο]τ̣έ̣λεος 
[— — — — — — —][— — — — — — —]
[— — — — — — —] Ἐσφάντω ․․․․․․․Α
108 [ὅσω πο]σεδεόμεθα ․․․․․․κ̣ος ?
[ἐπὶ ․․․․․․] στραταγ̣οὶ οἱ περὶ Σακλῆν· Σώπολις
․․․․․․․․λῆς ΧΧ  Νικασίας  Ἐπι-
․․․․․․․?Τ Σωδάμω̣  Ἑκ[ά]τω
112 [․․․․․․․ Ἀρι]σταίω  Λίσωνος τῶ Δαμίναυ
[δευτέρ?]αυ· Παντοκλέος  Νέω 
[․․․․․․ά]ρχω  Δέξωνο̣ς  Αἰνησ<ιδάμ>ω 
․․․․λέος  Σάωνος  Νικασίαυ ?
116 ․․․․․[․] ἀπ̣ὺ τοῖ Ἀμφικλέος ὅσω ποσεδεό[μ]ε[θα]
․․․․? Λ̣ασίω ? Ἀ̣λε̣[ξάνδρω(?) — — —]
                maior lapidis pars detrita
Au sujet de ... si un différend surgit entre les adjudicataires du même ouvrage, en ce qui concerne l'ouvrage. Le lésé déférera le coupable dans les 3 jours à compter de la date où a eu lieu le dommage, mais pas plus tard, et la décision des adjudicateurs sera valide. Si une guerre interrompt l'un des ouvrages adjugés ou risque de détruire l'un des ouvrages déjà achevés, les Trois-cents  décideront de ce qu'il convient de faire; les stratèges introduiront le sujet si une guerre menace d'empêcher ou a détruit les ouvrages, et que la cité est l'objet de pillages; mais si l'un des entrepreneurs n'a pas encore commencé les travaux et que la guerre empêche de les commencer, il devra rendre les subsides qu'il pourrait avoir déjà reçus, et il devra se retirer de l'entreprise si les adjudicateurs l'ordonnent. Si quelqu'un fait opposition à l'adjudication des travaux ou y cause du tort d'une façon ou d'une autre, les adjudicateurs le puniront de la peine qu'ils jugeront bonne, et feront une annonce publique pour délibération et introduiront l'affaire devant le tribunal qui fixera le montant de la peine. Il est interdit que plus de 2 associés participent à un projet; le cas échéant, chacun d'eux paiera une amende de 50 drachmes, et les héliastes les poursuivront, et n'importe qui pourra les dénoncer contre la moitié de l'amende;  il en va de même si quelqu'un participe d'une façon ou d'une autre à plus de 2 adjudications, sacrées ou publiques, sans le consentement unanime des héliastes, et il sera puni pour chacun des projets en sus de 500 drachmes par mois, jusqu'à ce qu'il suspende tous les projets en sus. Si quelqu'un est cité en justice (?) pour les projets ... sinon, il ne sera redevable nulle part ailleurs qu'à Tégée; mais s'il est reconnu coupable, il devra le double de l'amende à laquelle on l'aura condamné. Et la caution des travaux sera aussi la caution de l'amende. Si l'un des adjudicataires endommage des ouvrages existants, soit sacrés soit publics soit privés, contrairement au contrat, il devra réparer les dommages à ses frais et tout remettre dans le même état qu'au moment de l'adjudication. Sinon, il paiera les mêmes dédommagements que ceux prévus pour les retards de livraison de travaux. Si l'un des adjudicataires ou des ouvriers commet des négligences ou refusent d'obéir aux commissaires aux travaux ou se moque des pénalités infligées, les adjudicataires ont autorité pour renvoyer l'ouvrier, et pour déférer l'entrepreneur et le mettre à l'amende selon les mêmes modalités que pour ceux qui se sont opposés à l'adjudication. Quelle que soit l'adjudication, que ce soit pour des travaux sacrés ou pour des travaux publics, le présent contrat général sera valide en sus des conventions particulières passées pour chaque projet.

les lli. 57 à 117 contiennent une liste de noms avec des sommes; elles sont trop lacunaires pour que nous les traduisions ici.

| retour |